Lịch sử hình thành kinh tế tuần hoàn

Thuật ngữ kinh tế tuần hoàn “circular economy (CE)” lần đầu tiên được đề cập trong nghiên cứu của Pearce and Turner (1990) với quan điểm hệ thống kinh tế hiện tại đang đe dọa môi trường bằng cách biến nó thành một nơi chất thải vì các hoạt động sản xuất liên tục tạo ra chất thải và ô nhiễm, vì vậy hệ thống nên được chuyển đổi thành một hệ thống tuần hoàn bằng cách coi chất thải là một nguồn để có thêm tài nguyên. Nhưng sự hiểu biết thực tế của nó phức tạp hơn vì nó đã bị ảnh hưởng bởi nhiều lĩnh vực, những khái niệm và suy nghĩ khác nhau từ các bên liên quan của khối tư nhân và nhà nước. 

Theo nhóm nghiên cứu của trường đại học Utrecht Hà Lan, kinh tế tuần hoàn được chia ra làm ba giai đoạn, được mô tả trong Bảng 1. Nền kinh tế tuần hoàn 3.0 hiện nay bắt đầu những năm 2010 và phát triển mạnh mẽ sau sự ra đời của nhiều tổ chức quốc tế, đặc biệt là Quỹ Ellen MacArthur vào năm 2012. Theo Quỹ Ellen MacArthur, Kinh tế tuần hoàn là một hệ thống công nghiệp được phục hồi và tái tạo theo thiết kế, dựa trên ba nguyên tắc chính: (1) Thiết kế loại bỏ chất thải và ô nhiễm; (2) Lưu thông các sản phẩm và nguyên liệu (ở giá trị cao nhất của chúng); và (3) Tái tạo các hệ thống tự nhiên.

Hệ thống Kinh tế tuần hoàn theo tổ chức Ellen MacArthur được mô tả theo sơ đồ cánh bướm, bao gồm hai chu trình là chu trình kỹ thuật và chu trình sinh học. Trong sơ đồ trên, nhiều vòng lặp được tạo ra nhằm tăng sự lưu thông của sản phẩm, phụ phẩm và nguyên liệu, nghĩa là kéo dài thời gian sử dụng, và vòng lặp càng nhỏ thì càng dễ thực hiện trong khi vòng lặp dài (ví dụ như tái chế) thì việc thực hiện càng khó và tốn nhiều thời gian, công sức. 

Kinh tế tuần hoàn là gì?

Cơ hội

Tăng trưởng GDP 

Chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn có thể mở ra cơ hội tăng GDP toàn cầu thêm 4,5 nghìn tỷ USD vào năm 2030 và sẽ gia tăng khả năng phục hồi của các nền kinh tế toàn cầu.

Sự ủng hộ của chính sách

Dịch chuyển sang kinh tế tuần hoàn có thể giúp các doanh nghiệp đón đầu chính sách, quy định, định giá yếu tố bên ngoài cũng như khả năng thay đổi các công thức tính thuế. Với việc tạo ra các lợi ích kinh tế và bền vững nhờ chuyển đổi thành công sang mô hình kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp này đóng vai trò hình mẫu cho các nhà tạo lập chính sách và thúc đẩy họ cho ra đời các chính sách mới nhằm tạo
sân chơi bình đẳng. Các biện pháp kinh tế tuần hoàn có thể giúp thực hiện thành công Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và các Mục tiêu phát triển bền vững của
Liên Hợp Quốc.

Lợi ích kinh doanh và xã hội

Tạo việc làm: Bằng việc áp dụng các nguyên tắc tuần hoàn, nước Pháp tạo thêm tới 500.000 việc làm. Giảm tiêu thụ năng lượng: Các giải pháp kinh tế tuần hoàn tiết
kiệm 37% năng lượng tiêu thụ tại EU. Giảm phát thải khí nhà kính: Các giải pháp kinh tế tuần hoàn có khả năng giảm khoảng 40% lượng khí phát thải tại Ấn Độ.10
Củng cố an ninh tài nguyên: Rừng bền vững đảm bảo các nguồn năng lượng tái tạo sử dụng để sản xuất nguyên liệu có nguồn gốc sinh học luôn sẵn có trong dài hạn; áp dụng các nguyên tắc kinh tế tuần hoàn vào quản lý nguồn nước có thể góp phần làm giảm đáng kể áp lực nguồn nước tại các vùng trọng điểm. Động lực đổi mới: Doanh thu tiềm năng của một số mô hình kinh tế tuần hoàn áp dụng tại các hãng ô tô có thể tăng gấp đôi vào năm 2030, tương đương tăng thêm 400-600 tỷ USD.

Áp dụng "Tư duy kinh tế tuần hoàn" mang lại những cơ hội kinh tế mới đảm bảo tương lai cho doanh nghiệp của bạn

Doanh nghiệp bắt đầu triển khai nền kinh tế tuần hoàn như thế nào

Năm mô hình kinh doanh

• CHUỖI CUNG TUẦN HOÀN: Sử dụng năng lượng tái tạo và nguyên liệu đầu vào có nguồn gốc sinh học hoặc có thể tái chế hoàn toàn 
• PHỤC HỒI TÀI NGUYÊN: Khôi phục tài nguyên có ích từ nguyên liệu, phụ phẩm hoặc chất thải 
• KÉO DÀI VÒNG ĐỜI SẢN PHẨM: Kéo dài vòng đời sản phẩm thông qua sửa chữa, nâng cấp và bán lại, cũng như thông qua đổi mới và thiết kế sản phẩm
• NỀN TẢNG CHIA SẺ: Kết nối người dùng sản phẩm với nhau và khuyến khích sử dụng, tiếp cận hay sở hữu chung nhằm tăng mức độ sử dụng sản phẩm
• COI SẢN PHẨM LÀ DỊCH VỤ: Thay đổi quyền sở hữu sản phẩm và trao cho khách hàng quyền sử dụng sản phẩm trả phí, giúp doanh nghiệp duy trì năng suất hay quyền sở hữu tài nguyên tuần hoàn nhằm tăng khả năng sử dụng sản phẩm

Ba công nghệ đột phá

• CÔNG NGHỆ SỐ như vạn vật kết nối, dữ liệu lớn, blockchain (chuỗi khối) và RFID giúp doanh nghiệp theo dõi nguồn tài nguyên và giám sát mức độ sử dụng cũng như chất thải
• CÔNG NGHỆ VẬT LÝ như in 3D, robot, lưu trữ và thu thập năng lượng, công nghệ thiết kế mô-đun và công nghệ nano giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí sản xuất, nguyên liệu và giảm tác động môi trường
• CÔNG NGHỆ SINH HỌC như năng lượng sinh học, vật liệu sinh học, xúc tác sinh học, thủy canh và khí canh giúp doanh nghiệp từ thay thế nguồn năng lượng hóa thạch

Vai trò của tiêu chuẩn trong lĩnh vực kinh tế tuần hoàn

Tiêu chuẩn có thể đóng vai trò là công cụ quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn. Ví dụ, họ có thể cung cấp các phương pháp để đo lường độ bền hoặc khả năng nâng cấp của sản phẩm. Họ có thể đánh giá mức độ dễ dàng sửa chữa hoặc tái chế một sản phẩm. Và, họ có thể đảm bảo chất lượng của vật liệu tái chế.

Các tiêu chuẩn về kinh tế tuần hoàn phải đặt ra các yêu cầu để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả của sản phẩm, bao gồm cả thời điểm trong tương lai, sản phẩm sẽ được sử dụng lâu hơn nữa. Các vấn đề như nâng cấp sản phẩm và tăng số chu kỳ sửa chữa sẽ cần được giải quyết. Các tiêu chuẩn về kinh tế tuần hoàn cũng cần phải tính đến việc các sản phẩm trong tương lai sẽ chứa lượng vật liệu tái chế và các thành phần tái sử dụng ngày càng tăng. 

Xem thêm:

Xây dựng Tiêu chuẩn thúc đẩy triển khai nền Kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam